Sejsmiczność indukowana jest efektem działalności technologicznej człowieka, a jej przejawem są zjawiska dynamiczne w postaci wstrząsów i drgań powierzchni ziemi. Typowym przykładem jest tutaj sejsmiczność powstająca w wyniku prowadzonej działalności górniczej, która zaburza naturalny stan równowagi w ośrodku skalnym wywołując wspomniane wstrząsy i drgania. Nie ulega wątpliwości, że występowanie tego typu zjawisk może stanowić poważny problem, szczególnie dla mieszkańców terenów, gdzie prowadzona jest działalność górnicza. Wyraźnie pokazały to ostatnie zdarzenia zaistniałe w obszarze górniczym Zakładu Górniczego Janina w Libiążu i okolicach. Dlatego bardzo ważne jest regularne prowadzenie badań sejsmiczności indukowanej.
W tym roku kończy się realizacja ważnego i prestiżowego projektu „IS-EPOS – Cyfrowa Przestrzeń Badawcza Sejsmiczności Indukowanej dla Celów EPOS”.
EPOS (European Plate Observing System) to największy europejski projekt w zakresie infrastruktury badawczej, służącej naukom o ziemi, który obejmuje sieci sejsmologiczne, geodezyjne, obserwacje satelitarne, laboratoria in-situ.
Projekt „IS-EPOS – Cyfrowa Przestrzeń Badawcza Sejsmiczności Indukowanej dla Celów EPOS” realizowany jest w okresie 1.11.2013-31.12.2015r. przez konsorcjum naukowo-przemysłowe, w skład którego wchodzą:
- Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk – Koordynator projektu
- Akademickie Centrum Komputerowym CYFRONET AGH
- Główny Instytut Górnictwa
- Kompania Węglowa S.A.
Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a jego budżet wynosi ponad 16,7mln PLN. Koordynatorem projektu jest prof. dr hab. Stanisław Lasocki, IGF PAN.
IS-EPOS to prototypowa realizacja innowacyjnego pomysłu integracji infrastruktury, służącej badaniom wpływu eksploatacji zasobów naturalnych Ziemi na środowisko, opracowanego w IGF PAN – mówi koordynator projektu prof. S Lasocki.
Rosnący popyt na energię i surowce powoduje, że ich pozyskiwanie przebiega w coraz trudniejszych warunkach środowiskowych. Problem zagrożeń towarzyszących eksploatacji zasobów Ziemi jest szczególnie ważny w gęsto zaludnionej Europie, gdzie tego rodzaju działalność przemysłowa odbywa się w rejonach zamieszkałych czy blisko obszarów chronionych. Integracja badań jest szansą na lepsze rozpoznanie i kontrolę tych zagrożeń. Dla realizacji swej koncepcji integracyjnej zespół z IGF PAN założył w roku 2011 grupę roboczą w ramach projektu EPOS. Grupa ta, kierowana przez prof. Beatę Orlecką-Sikorę oraz prof. Stanisława Lasockiego, skupiła przedstawicieli instytucji naukowych i przemysłowych z 15 krajów Europy.
System integracji infrastruktur badawczych był tak innowacyjny, że kierownictwo programu EPOS wątpiło w jego realizowalność. W tej sytuacji polscy członkowie grupy roboczej zawiązali konsorcjum dla zbudowania w pełni funkcjonalnego prototypu tego systemu – mówi prof. B. Orlecka-Sikora, dyrektor IGF PAN.
Opracowana w ramach projektu prototypowa zaawansowana platforma cyfrowa, służyć będzie gromadzeniu i interpretacji danych pomiarowych zebranych, między innymi w zakładach górniczych, a także podczas eksploatacji wód geotermalnych czy gazu z łupków. Platforma cyfrowa, wykorzystuje komputery dużej mocy i największe informatyczne sieci szkieletowe w Europie poprzez polską sieć PL-Grid, należącą do European Grid Infrastructure. Zapewnia otwarty dostęp do zintegrowanych danych i usług ich przetwarzania.
Dzięki temu polski przemysł i inne sektory gospodarki, ośrodki naukowe oraz administracja publiczna będą mogły korzystać z bogatej bazy danych związanych z sejsmicznością indukowaną, dostępnych on-line, a więc uzyskają możliwość szybkiego dotarcia do informacji o zagrożeniach związanych z różnymi rodzajami występującej sejsmiczności antropogenicznej – mówi prof. Józef Dubiński z GIG. GIG razem z KWSA w ramach tego projektu stworzył Wirtualne Laboratorium do Monitorowania Sejsmiczności Indukowanej Eksploatacją (LMMIS). Laboratorium oparte jest o sieć sejsmologiczną kopalni Bobrek oraz Górnośląską Regionalną Sieć Sejsmologiczną GIG.
Prototyp platformy zbudowany w ramach projektu IS-EPOS stał się dowodem na możliwość realizacji polskiej koncepcji integracji infrastruktury badawczej. Będzie on rozwijany w europejskim projekcie „EPOS Implementation Phase” w ramach specjalnie dedykowanego Pakietu Roboczego, kierowanego przez polską grupę i realizowanego w programie badawczym UE Horyzont 2020. Budżet przeznaczony na to przedsięwzięcie przekracza 3.5mln Euro. Już obecnie użyteczność prototypu została doceniona i jest on wykorzystywany do wspierania europejskiego projektu badawczego „Shale gas Exploration and Exploitation Risks” programu Horyzont 2020.
Platforma została zaprezentowana po raz pierwszy na międzynarodowej konferencji „Digital Research Space for Anthropogenic Hazard Studies”, która w dniach 19-20.11 br. odbyła się w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach. Organizatorami konferencji są Instytut Geofizyki PAN, Warszawa (IGF PAN) i Główny Instytut Górnictwa, Katowice (GIG), a patronują jej Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Minister Gospodarki oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Galeria
